« Tristeak kontsolatzeko liburua | Txipiroiren bat edo beste »
Faro madarikatua / Xabier Gereño / Egile editore, 1981
Xabier Gereñoren puskatu ezinak Josu Landa / Argia, 1982-01-31
Beste nobela bat argitaratu du Xabier Gereño idazle emankorrak, eta kaleratze hau dela eta, zenbait burutapen jaurtikiko ditugu lumaren bidez. Segitu aurretik esan dezagun gagozkion nobelaren izenburua “Faro madarikatua” dela.
Liburu honi buruz mintzo, soil-soilik egilea bera entzun dugu —ohitura guztiz insanoa bestalde—, eta bere hitzei jarraikiz nobela hau izan daiteke agian bere produkzioan literatura “helduari” egindako lehen emaitza. Aurrekoak, beraz, euskaldunberriei edo euskaldungaiei dedikatutako azpiliteratura izaki, azkeneko hau literatura serioago batetarako lehen urratsa zatekeen. Gu —eta bihoa aurretik gure eritzia— ezezkotan gaude, hau da, nobela hau aurrekoen lekuan kokatuz bere tokia betetzen duela, bainan pretentsio handiagorik izatekotan, motz gelditzen dela, oso eskas.
Eta norbaitek pentsa dezake Gereño dagoeneko idazle madarikatua dugula —bere nobelako faroa bezalakoa—, hots, ezingo dituela inoiz muga batzu pasatu, baina ez. Dudarik ez dago Xabier Gereño beti Xabier Gereño izango dela, eta oso zaila izango zaiola orain arteko imajina superatzea eta aldatzea. Baina Gereñok baditu abantaila batzu, inongo asmorik aurrera eramaten lagunduko dutenak. Bata, eta inportanteena beharbada, lanerako kapazitatea litzateke: Gereño gai da —herri honetan inor gutxi bezala— makinaren aurrean jarri eta ekinaren ekinez nobela bat burutzeko. Gutxik agertu dute gaitasun hori, eta hori funtsezkoa da, ez dago dudarik.
Baina badira beste muga batzu, Gereñok nobela heldu bat idazteko gainditu beharko dituenak —neke handiz ziurren—. Alde batetatik, hizkuntza dago, euskara. Izugarri bait da zer nolako euskara enkorsetatua erabiltzen duen Gereñok, mogiezinezko sintasia, laborategi kutsuzko hizkera, etabar. “Faro madarikatua” irakurtzerakoan, euskara ikasteko edozein metodoren irakurgai bat ari garela irakurtzen ematen du, hiztegia ere halakoa. Garbi dago hizkera narratiborik lortu nahi bada, sintasi eta hizkera akademikoa puskatu egin behar dela. Nola, eta zein elemenduz puskatzea… horretan dago koska baina hori egin arte, bapo.
Bestaldetik, argumentoa legoke, nobelaren trama bera. Gereñoren ustez, komentatzen ari garen nobelarena aurrekoena baino askoz helduagoa litzateke. Guk, egia esan, oso eskasa arkitu dugu. Batzutan topikoak nabariegiak dira, nobelaren haria sinple ezezik, injenuo samarra ere gertatzen da batzutan. Ez da aski sexu eszena batzu sartzea, gaiaren aldetik heldutasun bat emateko. Gereñoren nobelan argumentoak daraman bilakaerak ez du sorpresarik ematen, inoiz ez du irakurlea elemendu berri baten aurrean ipintzen, eta beraz, astuna da oso irakurtzeko. Pertsonaien deskripzio eskematikoek eboluzio psikologikoak ez agertzearen arrazoiak emango balitu bezala. Orrialdeak irakurtzean, beste edade batetarako idatziak egotearen sensazioa jaso dugu maiz.
Hauek lirateke, beraz, nobela honetan arkitu ditugun zenbait akats, egileak desiratu bezainbat izatera iristea eragozten dutenak argi eta garbi. Lotuegia ikusten dugu, ondorioz, nobela hau aurreko produkzioarekin. Bainan lehen esandakoetara itzuli nahi dugu: Gereñok literatura heldu bat egiteko asmoa hartzen badu, inork ez bezalako aldeak ditu zerbait ona eta handia egitearren. Baina baita kontrako elemenduak ere noski, eta horretan dauka borrokatu beharra.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera