« Harri ta herri | Gabriel Aresti: poeta, arro, ero,… ta biraolari? »
Harri eta herri / Gabriel Aresti / Itxaropena, 1964
Euskal literatura bizi da Sinatu gabea / Zeruko Argia, 1964-06-28
Gure egunetan euskaldunok gure izkuntza lantzen asiak gera iñoiz baiño biziago. Liburuak liburuaren gain sortzen zaizkigu ta, betarik eztegu argitaltzen diran guziak irakurtzeko.
Orrez gaiñera burruka bizian ari gera euskaltzaleok, bakoitzak bere bidea jarraitu nairik eta besteren bideak baztartzeko amorroz. Auek, garbi-zale purrukatuak, aiek mordollo-zaleak eta beste batzuek erdizaleak. Azkenengo auetan ere ba-dira koxkak; bakoitzak, alegia, berea dala uste du erdi-bide jatorra.
Aurreko ZERUKO ARGIA’n norbaitek eman du Aresti’tar Gabriel’en Herri ta Harri‘ri buruz bere iritzia. Aresti, mordoillozaleetakoa degu: Itzetan eztu lotsarik, edozer erderatiko itz botatzeko. Neri beste kontu bat ekartzen dit gogora. Ara: Trento’ko Eliz-Batzarrean ba omen-zan bestean artean eliz-gizon bat oso teologari ona, baiña latinez arlote zebillena. Onela, esaten zituan gauzak oso jakingarriak eta sakonak ziran, baiña aren latin-izketa traketsa zan oso. Eta norbaitek ari entzunaz esan omen-zuan: Bai gauza ederrak esaten dituala kertenpiko orrek!
Ori da neretzat Aresti’ren idazkera: euskera arlotean tarteka oso gauza jakingarriak eta biziak esaten dizkigu. Lan aundia egin du euskera ikasten eta artaz jabetu dan giñoan jabetzen. Baiña oraindik igarri zaio euskeldun berri dana. Esaera ta donairua sarri erdalduna du, naiz ta euskeraz aritu.
Ta zer esango degu aren HERRI TA HARRI’ri begira? Nerekiko bi gauza esan ditezke aren idazkeraz. Lenbizi, idazkera orrek eztu bizi luzerik izango. Erderaz ere, onen antzera ari dira Gabriel Zelaia ta Blas Otero ta abar. Guziok berri izan nai degu. Gogo onek era berrietara bultzatzen gaitu, baiña idazkera orrek luzera aspertu egiten du. Urte asko luzatu gabe, nik uste, era berri orrek jendeari ok eragingo dio.
Bigarren eragiña, idazkera orrek euskal-saillera ekarriko duana, auxe da: sozialistak eta komunistak kristauoi gizarte-arazoan langilleekiko zuzentasuna sortu diguten bezela, Aresti ta onen lagunen euskerak, beste euskaltzaleoi erderatiko itzak botatzeko geiegizko lotsa kenduko digu.
Geroko euskera ezta izango Aresti’rena, ez ere beste gaurko iñorena. Guzion alegiñez eta eragiñez beste tarteko euskera bat piztuko degu, lanean jarraitzen ba-degu. Zure euskera nagusi gelditzea nai al-dezu? Asi zaite besteak baiño euskal-lan geiago egiten, eta zure eragiñak indar geiago izango du.
Euskal-antzertiak, euskal-nobelak, euskal-olertiak langille asko bear ditu. Euskal-guardia luzaro egon da erreten-zuloan sartuta. Guzion alegiñez atera bear degu bide erdira.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez