kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

SPrako tranbia / Unai Elorriaga / Elkar, 2001

Lucasen balada Amagoia Iban / Euskaldunon Egunkaria, 2001-07-14

Trenean nentorrela amai nezakeen, baina azken orrialdeak leku lasai batean irakurtzeko utzi ditut. Lasai diodanean, lekukorik gabeko leku bati buruz ari naiz. Liburuak lanetik etxera eta etxetik lanerako tarteetan irakurri ohi dituzuenok ulertuko didazue. Gainontzekoek ere uler dezakezue. Irakurritakoagatik negargura sentitu jendez lepo betetako bagoi batean eta aurpegiko trazari aldatzeke eusten saiatzea ez baita lan erraza. SPrako tranbia-ren azken orrialdeak bakardadean irakurri beharra sentitu dudala. Gehienek ulertuko ahal duzue! Auto-kontrol etengabean hezitakoek bai behintzat? Auskalo! Eta hainbeste komeria, negarrarekin beharrean halako barre txiki batez aldatzeko traza liburuaren azken orriak irakurtzean. Eskertu diot Unai Elorriagari.

Shisha Pangmari begira

Eskerrak Elorriagari, batez ere, negargura eragitea errazena litzatekeelako agian liburu honetan. Eta hunkidura erraza beharrean, beste hunkidura mota bat bilatu du. Xumea ez da hitz erabat egokia, baina ez zait egokiagorik bururatzen. Shisha Pangma (liburuko izenburuan ageri den SP hori) zortzimilakora igotzea amets duen Lucasen kontakizuna hunkigarria baita, baina gertuago dago Narayamaren balada hartan Shoei Imamurak sortu zigun hunkipenetik, mendi espedizio epikoetatik baino. Lucasek laurogeita hamahiru urte dituelako ote da agian? Lucasen arreba Mariak arima altzairu gorria baino gogorragoa eta maitagarriagoa duelako, bestela? Marcos da agian giltza, Mariak eta Lucasek etxean hartzen duten musiko gazte abegikorra. Hiruren artean santutasunetik gutxi duen Hirutasun bat osatu dutelako lortu du liburu honek, seguruago, idazten duen hau zurrupatzea. Marcosen neska-lagun Roma Malo ere —abizendun pertsonaia esanguratsu bakarra—, hor ageri da, baina Romak ez du Hirutasuna kolokan jartzen, ezta gutxiago ere. Gehienez, Hirutasunak eraikitako mundu txiki-handian hartzen du lekua, pixkanaka-pixkanaka.

Eta Shisha Pangma aipatu dizuet, baina tranbiarik ez. Lucasek tranbiak maite baititu. Hainbeste, ezen jadanik desagertuak diren arren oraindik ere tranbian bidaia egin baitezake. Lucasek, esango duzue, burua galdua du. Baina ez. Idatzi egiten baitu. Burua ez galtzeko. Eta buruan denboraren makina dauka, orainalditik lehenaldira eta lehenalditik orainaldira istant batean jauzi egiten uzten diona. Rosa emaztea gazte-gazte ikusten, ukitzen uzten diona, harekin solastatzen. Aspaldi hilik dauden lagun zaharrekin egoten uzten diona. Eta sitsekin hitz egiten du Lucasek. Don Rodrigorekin batez ere. Sitsak kalumnia erraldoi baten biktima sentitzen dituelako. Sitsek ez dutelako arroparik, paperik, egurrik jaten, euren larbek baizik. Horrelakoa da Lucas. Eta Maria ere bai, hein batean. Eta Marcos, zer esanik ez. Roma, berriz, igual-iguala da nonbait. Eroak denak? Irakurleak erabaki behar du. Tranbiara igo eta edonora eraman dezaten utzi, baita Shisha Pangma puntaraino ere hala behar balitz, edo Lucasen balada xumea entzuteko gor sentitu. Denetarik gerta dakioke.

Erre, “pika”, errepika

Erre gabe irakurtzen jarraitu duen irakurlea naizenez, tranbiako “pika” izatea gauza ederra dela gogorarazi dit Elorriagak bere lehen eleberri honetan. Ez da gogorarazi didan gauza bakarra. Sarritan errepikatu dizkit esaldi, atalburu, idazle eta gertakari klabe zenbait. Errepikapenak ez dit, ordea, liseriketa eragotzi garunean. Umore eta pentsamendu kuriosoak erabili ditu idazleak liburu honetako makinariak junturetatik olioa gal ez dezan. Gaztetasuna eta zahartzaroa, errealitatea eta fikzioa, tranbia eta trenbidea, urdina eta grisa… behin, birritan, hiru-irritan azaldu dizkit Elorriagak, Shisha Pangmaraino igotzearena metafora ederra izan daitekeela sentiaraziz. Lucasek tranbia behar du horretarako. Eta txokolatea. Udaberrian, udan, udazkenean zein neguan zenbait tontorrek elurrez estalita jarraitzen duelako beti.

Ez dakit konturatu zareten, baina liburu hau gustatu egin zait. Eta onartzen dut abantailaren bat banuela. Tranbiak, elurra eta txokolatea maite ditut nik ere.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak