« Heriotzaren ondoren | Neokostunbrismoa »
Hontzaren orduak / Txiliku / Elkarlanean, 1999
Aurreiritziak, gau-mahaiak eta Delibes Jose Jabier Fernandez / Euskaldunon Egunkaria, 1999-06-26
Txiliku Jesus Mari Olaizolaren goitizena da. Gure artean oraingoz bere izena haur eta gazteentzat idatzi dituen liburuengatik ezaguna bada ere, orain dela hilabete batzuk argitaratu zuen liburu honetatik aurrera, ziur helduei zuzendutako literaturan ospetsu eta garrantzitsuago bihurtu dela. Iaz Jasone Osoro izan bazen gure panoramaren sorpresarik garrantzitsuena, aurten oraingoz, Txiliku eta aurreko astean gure iruzkinaren protagonista izandako Joxe Belmonte nabarmendu dira.
Eta onartu behar badut, hasieran liburuak ez zidan ilusio edo arreta handiegirik piztu. Beste edozein irakurlek bezala bi ohitura itsusi eta ohiko ditut: liburuaren kontrazala irakurri eta atal honetan idatzitakoaren inguruan nire aurreiritziak sortu eta gero beraiei jaramon egitea.
Eta Txilikuk idatzitako Hontzaren orduak ipuin bildumak dakarren liburuaren kontrazala hitz hauekin hasten da: “Gure literaturan gutxitan agertu den mundu bat dakarkigu Txilikuren bilduma honek: debekatutako ehiza, armen distira, odolaren lilura… sentimen primarioz eta atabismoz beteriko gizarte itxiak, gizonezkoen unibertso txikiak dira bertan ageri direnak: elkarte gastronomikoa, soldaduen kuartela…”.
Miguel Delibesen eraginez
Baina egun batez, hots, lehengo astean —kasualitateak noizbehinka gertatzen direla erakutsiz—, beste lan baterako idatzi bat prestatzen ari nintzela paper eta apun- te zahar batzuk errepasatuz, Miguel Delibes idazleak ehizaren inguruan eta, zuzenki, bere defentsan idatzitako testu bat aurkitu nuen. Bertan, Delibesek —ehiztari porrokatua— bere prosa zuzena, zehatza eta dotorea erabiliz ehiza defendatzen du, baina era berean natura eta ingurugiroa ere defendatuz.
Eta argudio hori ehiztari batzuek askotan erabili badute ere (eta badaude argudio horri aurre egiteko beste argudio batzuk ere, beti gertatzen den bezala), askotan entzundako ideia batzuk defendatzen Delibesen maisutasunak liluratu egin ninduen, eta berriro ere sinestarazi zidan argudio eta idazkera on batekin edozein ideia defenda daitekeela.
Arretatik grinarako bidean
Eta ondorioz, nire gaumahaiko liburu dorrearen azpitik Txilikuren ipuin bilduma atera eta irakurtzen hasi nintzen, aurrena arretaz eta gero grinaz, aurrena gustura eta bukaeran triste, liburua amaitu baitzen, baina pozik, literatura onak uzten duen zaporea ahoan eta, oraindik garrantzitsuagoa, adimenean.
Txiliku gizakia eta, batez ere, gizona islatzen saiatu da, baina ez orokorrean, eremu konkretu bat hartzen baizik. Baina askotan gertatzen den bezala eremu itxi hori (soldaduska, ehiza, e.a.) hemen ere eredu bihurtu da, gizonaren eta gizakiaren ispilu.
Ipuinetan Txilikuren estilo zuzen eta zorrotzak gizon hauen grina adierazten du, baina era berean naturala eta ironikoa ere bada. Istorioekin berdin gertatzen da. Gogorrak dira, baina azkenean alde batetik naturalak bihurtzen dira, eta bestetik ere ukitu ironiko batekin amaitzen dute.
Lana orokorrean bikaina da, azken ipuina besteak baino nabarmen ahulagoa bada ere. Baina beste hirurak eta, batez ere, Bentara noa, bentatik nator maisulana da. Jesus Mari Olaizolaren lan gehiagoren esperoan gelditzen gara, eskainitakoak gehiagoren gosea uzten baitu, eta berak gauzak hobekiago eskaintzeko ere gai dela erakutsi baitigu.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez