« Amodioa aitzakia | Kostatik datoz, baina ez kostata »
Bihotza golkoan / Martin Ugalde / Erein, 1990
Mantal urdinaren bihotza golkoan Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1996-07-20
Martin Ugalde ez genuela merezi bezala aintzat hartu eta injustoki baztertu samarturik zegoela gaztigatu zigun behin Anjel Lertxundik. Joxe Miel Barandiaranekin sentimenduarekiko begirunea zer zen ikasteko aukera izan genuen. Bi esaldiok lotu nahirik eta Martin Ugalderen lana erreskatatu beharrean aurkitzen garela adieraztearekin batera, idazle izateaz gain kazetari eta historiagile ere baden aldetik sentimenduak lekukotasunaz erredaktatzen irakatsi digula aitortu behar da, objetibotasunaren eta subjetibotasunaren arteko zubi zailean orekan ihardunez, harako Mantal urdina hartan bezalaxe, Bihotza golkoan (Erein, 1990) ipuin-bilduma honetan ere.
Bederatzi ipuinok irakurgai ulergarri eta atsegingarriak dira, hizkera doi baina literarioz, gertakari eguneroko baina poetikoz, ikuspegiak eta hizkuntza balantza berean haztatuz. Errealitateak bezala, hitzak bere pisua eta esanahia daramatza itxaropeneranzko bidaia batean, berun eguzkitsuaren baitan. Irakurketan zehar deskripzio barnebilduen kariaz detaile-matazek errealitatearen bestekaldea ehotzen dute, sinbolo-mailara iristeraino, arrosa kolorekoa ez den errealitatea inoiz ahazteke. Kontatutakoa berez gogorra izanagatik ere, idazkeran ez da aparteko bat-batekotasun zizkolatsurik nabari, dena baitago oihal baten ikutuan emana, tentsio eta irakurketa zoritu baten inarrosian. Sentimendua baita tenple eta giro, besteen bizitzak ulertu ahal izateko jarrera, munduan egoteko modua. Errealitatea sentimenduz deskribitu eta arakatu egiten du, Martin Ugalderen literatura bizitzan buzeatzea baita eta urpeko ganduaz lantzea, bizitzan gertatutakoa magiaren ardatzetik sustraietaraino lotzea.
Protagonistak herriko pertsonaia apal-arruntak izaten dira, Martin Ugalderen luma hiztunaren bidez biziki argazkituak eta haragituak, eta gaiak pertsonaia-mota hauei dagozkie: zahartzaroaren gora-beherak, herriko hipokresiak eta elkarrekiko herrak eta ezinikusiak, ametsak, bakardadea, gerra-pasadizoak…
Herrikoitasuna eta etxekoitasuna eskuz esku.
Egile beraren bi lanak erkatzerakoan, ordea, Mantal urdina-rekin geldituko nintzateke, errota-irin finagoa baita. Han antzeman genuen zer den mindura prosan, nola adieraz zitekeen hitz-lauz hitz horren esanahia (poesian Juan Mari Lekuonak irakatsi zigun bezala).
Martin Ugalderen ipuinok ahaztuak ezin izan. Martin Ugalderekin zordun gaude, bere lanak urrats zehatzak baitira.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez