« Pasioaren lorea | Bigarrenean ziurtasunez »
Kapitain Frakasa / Anjel Lertxundi / Erein, 1991
Hizkuntza nobelistiko sendoa Felipe Juaristi / Euskaldunon Egunkaria, 1991-12-28
Kapitain Frakasa da patuaren menpe dagoen gizonaren historia. Esan nahi dut ez duela oraina kontrolpean, iragana izan ez zuen bezala; eta geroa ihesi doakio esku artetik, itsas ondoan hartzen den harearen modura. Ez du ez zerurik ez erredentziorik espero, Kapitain Frakasa bizi den garaietan, gureak, jainkorik ez baitago. Eta orduan gizona bakarrik aurkitzen da, bere indarren indarrekin; eta bere burua jainkotzat du hartzen, edo etsitzen du jainkorik gabeko munduan bizitzera.
Jainkorik ez badago, gizonak lor dezake nahi duena, berak egiten du bere bidea, bera da bere buruarentzako patua. Horrexegatik ez da posible gure artean tragedia. Beharbada, komedia edo absurdoa bai, hala ere garbi utzi behar da Kapitain Frakasa ez dela pertsonaia komiko edo absurdoa. Anbiguoegia da horretarako ere.
Gaur egungo heroea da, munduko nobela handietako pertsonaien anaia: Kixoterena, Julien Sorelena, Madame Bovaryrena. Nobela horietan bezala, egitura triangeluarra nagusi. Andu Lertxundiren pertsonaiaren kasuan, negozio ez bat ere zehaztu baina ez horregatik legepekoetan sarturik, badago beti ideia bat, iragan bat, amets bat, errealago edozein gauza baino, ametsak gertatu egiten baitira.
Oso sinplea izango litzateke nobela hau beltzatzat jotzea. Hori baino gehiago da, pertsonaia arrunt, xume eta anbiguoaren baieztapena; eta pertsonaia hori ez dago ongiaz edo gaizkiaz haruntzago, ez baitu behin ere ideia garbirik izan ongiaz edo gaizkiaz. Edozein topiko erromantikotik urrundurik bizi da. Obaba ezagutu ez duen pertsonaia edo. Baina bai ordezko infernu posible guztiak; eta noizean behin ternura.
Nobela honekin lortu du Andu Lertxundik azken urteotako hizkuntza nobelistikorik sendoena. Mereziko luke erderatzea.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo