« Miranderen omenez | Ferrarari begira »
Euskararen ostarteak / Juan San Martin / Erein, 1998
Euskaldun zertarako? Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-04-10
“Hizkuntz zaletasunak berez dakar hizkuntzenganako kezka eta ardura”, da liburuko lehen esaldia. Hitzek berek adierazten dute, ezerk baino hobeto, nondik nora doan liburu hau. Euskara du sorburu; euskara, helburu, eta bidean hausnarketa erdi-historikoa, erdi-literarioa, euskararen iragan, orain eta geroari buruz.
Hiru atalek osatzen dute. Lehena, aitzinsolasaren gisa idatzia, gogoetatsua da. Juan San Martinek, biografia-printzez jantzirik, “euskaldun” zergatik egin zen azaltzen du. Askotan errepikatzen da galdera liburuko orrrialdeetan barrena, obsesiboki eta tematsu. Dena dela, hala uste dut, euskararen inguruan gabiltzanok behin baino gehiagotan egin duguna da. Pentsa daitekeen bezala, bakoitzak bere arrazoiak eta aitzakiak ditu, baina funtsean biografia da erabakigarri; esan nahi dut, bakoitzak bizi izandako egoerak, bakoitzaren eskarmentuak, egin gaitu euskaltzale.
Anekdota gisa kontatua bada ere, adierazgarri samarra da San Martinek horretaz esaten duena. Soldadutza garaian, amari gutuna idazteko ggoa zuelarik, konturatu omen zen euskararen beharraz. Ondo aztertuz gero, mila horrelako daude kontatzeko gurean ere. Anekdotak alde batera utzita, liburua irakurri ondoren, Juan San Martin gizon jantzia dela esan behar, ez euskara-gaian soilik, gai askotan baizik. Irakurle amorratua, ondo ezagutzen du garaiko literatura. Bigarren atalean, esaterako, azterketa modukoa ekartzen digu, bertan azalduz antzinatik gaur eguna arte euskararekin gertatu dena, euskarari buruz idatzi dena, alde zein kontra. (Irakurri Unamunori buruz liburu honetan idatzitakoa.) Abertzale izanik, euskara ez dakiten politikariak kritikatzen ditu, beraiek mintzatzen ez diren hizkuntza (euskara alegia) besteak mintzatzera behartu nahi dituztenak.
Azken atala da, nire iritzian, sakonena eta erakargarriena. “Euskaldun zertarako?”, galderari zuzen erantzuten saiatzen baita Juan San Martin, euskararekiko amodioa eta euskararen aldeko arrazoiak, biak pare-parean ipintzen baititu.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo