« Kaxa hutsarekin jolasten | Itsasoko aldetik »
Marearen erraietan / Jose Inazio Basterretxea / Alberdania, 2006
Istorioak badu berezko tornuia! Mikel Asurmendi / Irunero, 2007-05
Informazio zientzietan aritua eta aditua da Marearen erraietan eleberriaren idazlea. Literatur egilea aski berria dugu edo ezezagun samarra: Jose Inazio Basterretxea Polo. Fikzioa landua du nobela labur batean alabaina: Falo zantarra, Joane Barolo izengoitiz. Orduko zantar hura bezain eztia da honako hau.
Marearen erraietan sartzea erabaki baduzu, hartu denbora eta patxada. Ni neroni, halabeharrez edo presa beharrez —presa irratsaio baterako liburuaren gidoia modu azkar samarrean prestatu beharrak eragin zidan—, lehen murgiltzean ito larrian ibili nintzen. Hori batetik.
Bestetik, nobela honen erritmoa eguneroko bizitzaren erritmoaren bestelakoa dela esango nuke, baita bizitzaren erritmoaren beraren aurkakoa dela ere ausartuko naiz esaten.
Eleberri batzuek harrapatu egiten zaituzte eta azkar eramaten, gaiak edo prosak bultzatua. Honetan, gaia bizitza da, hau da, pertsonen bizikidetza, eta zehatzago bikoteen arteko harremana. Alta bada, garatzen den erritmoa ez da estresagarria. Eta gure bizitza estresagarria dela esango nuke, “gure” mendebalde honetan, alegia. Aitzitik, eleberriaren erritmoa goxoa da, eztia. Salbuespen nabarmen batekin, “Hondartza lehor” izeneko atalean edo pasartean deskribatutakoa. Nik uste.
Salbuespenak salbuespen, Jose Inazioaren prosa, itsasoko marearen erraietatik jalgia dela esango nuke. Erraietatik jalgitzen den guztia koleraz jalgia dela pentsatu beharko (ge)nuke, eta itsasoa barea hala nola ankerra izan ohi denez, itsasoaren izaeraren araberako prosa erritmoa aurkitu beharko (ge)nukeela.
Basterretxearen prosak kulunkatu nau bereziki, hainbatetan olatu eztien erritmoan nindoala sentitzeraino, batzuetan jitoan —doan txalupan— nindoala amesteraino. Arrisku puntu hori kausitu diot eleberriari.
Gainerakoan, gaiak gatibatu nau edo gatibatuko zaitu irakurle hori. Mendian gertatutako pasadizotik abiatuta, goietatik bertatik jaitsi eta hirian ederto murgilduko zaitu egileak: Bartzelonako eta Bilboko itsasoko urak ederto ezagutzen ditu Jose Inaziok.
Bizitza dela gaia, esan dut. Egilea bizitzaren sakonetan murgildua eta esperimentatua dela esango nuke. Bizitzaren ifrentzua heriotza izaki, herioa sutsu sentiaraziko dizu ondo harilkatu eta ehun duen istorioak. Bizitza barneraino transmititzen dizun moduan halaxe sentiaraziko ere herioaren presentzia.
Istorio hitza aipatu dut, bereziki Paulok, Irunek eta Lorek protagonizatua. Istorioak azkeneraino gordetzen du literaturak exigitzen edo behar duen tentsio puntua. Ez dira protagonista bakarrak horregatik. Euren alboan badago laugarren protagonista bat: Madalen. Madalenek ematen dio istorioari behar duen tonua. Tonua edo tornuia esan beharko (ge)nuke?
Ez nuke erreseina ele joko erraz batez bukatu nahi, baina, hara, Marearen erraietan izeneko istorioak badu berezko tornuia.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez