« Gernika 1937-1987 | Itsasontzia berreraiki »
31 baioneta / Aitziber Etxeberria / Erein, 2007
Baioneta luzeegiak Josu Lartategi / Deia, 2007-06-01
Eleberri historikoarena, salbuespenak salbuespen, jenero debaluatua da, ondo merezita gainera; berorren irakurle gehienak jakingura historiko sakonik gabekoak dira, bai baitakite kontakizun asmatua dela, baina bestetik nolabaiteko eduki historikoa ere nahi dute, zerbait ikastea-edo alegia, osterantzean giza-harreman hutsezko istorioak irakurriko lituzketelako. Irakurle horiek (eta neronek asko eta maiteak ditut inguruan) ebaditze literario minimoa nahi dute, bai eta ere kirrinka nabarmenik gabeko bizkarrezur historikoa. Eta irakurleek minimotasuna eskatzeak idazleen minimotasuna dakar, erdipurdikerietarako arriskua. Idazle asko eta onak jausi izan dira (eta jausten) errazkeria salgarriaren tentazioan, eleberri historikoa errazegi saltzeak eleberri historikoak errazegi idaztea ekarri baitu.
Aitziber Etxeberriak, ausart jokatu guran agian, estilo-aldaketan jauzi kualitatiboa egin eta Tango urdina haren berezkotasuna, bat-batekotasuna gainditu eta Beatriz/Graziana eta Beatriz/François hirutasun zatikatu baina Beatrizek lotuaren arteko harreman intimoak testuinguru historikoan txertatu nahi izan ditu. Nire iritzian ez du aurreko opera prima gainditu, ez bada orrialde-kopuruan eta betegarri-lanean. Ehun orrialde ingurutan utziz gero eleberri gogoangarria eta iradokiorra egingo zuen. Kulebroi historikoa egin nahi zuen, agian, baina istorioak ez zuen horretarako ematen (edo akaso askoz gehiagorako ematen zuen eta berak ez du asmatu konexio egokiak behar bezala jorratzen).
Pertsonaien taxuketa hirugarren pertsonako kontalari partehartzaile eta manipulatzaile xamar batek egiten dizkigu. Batzuetan pertsonaiaren perspektiba psikologikoa bere eginez ondo moldatzen bada ere, beste batzuetan komentario erabat lekuz kanpokoak antzeman ditut (“euskaldunak saltsa guztietan daudela” bezalako ateraldiak zertara datozen ez dago ulertzerik).
Desorekak somatu ditut. Ondo lortua dago François eta Beatrizen arteko estraineko enkontrua, baina akabukoak ez nau asebete, pertsonaia desberdinak diruditelako (ala beraien garapena ote?). Françoisen gaitzak joko gehiago emango duela dirudi, baina akabuan urrezko kakalardoak eta etengabeko pentsamendu luzeek hartzen dute indarra. Grazianak ama nola ikusten duen da agian lortuena, nola uste duen zerbait ezkutatzen diola, gaixotasunen bat agian; gero, baina, Pantxika agertzen denetik Grazianaren pertsonaiak indarra galtzen du. Iruditzen zait esaldiak moztuta, kontalariaren hainbat eskuartze kenduta, pertsonaien izaerari eutsita, satorrarena hasieratik ez baizik amaierarako utziz eta argumentua trinkotuz askoz hobea izango zela, “historikoa” bezalako epitetoen beharrik gabekoa gainera.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez