kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Markak. Gernika 1937 / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2007

Markak. Gernika 1937 Goizalde Landabaso / Radio Euskadi, 2007-05-20

Bizitzaren markak leku guztietan daude; harrietan, zuhaitzetan, idazkietan, margolanetan, oroitzapenetan, haragian, minetan, memoria kolektiboan eta norbanakoarengan, ahanzturan…

Hori abiapuntua. Ekin diezaiogun, hortaz…

“…Aitzitik badira heriotza txarrak ere, heriotza gaizki itxiak, denboran hondoratu beharrean osorik, gogor eta trinko irauten dutenak; beti oinaze bera eragiten dutenak, gorrotoa sortzen dutenak…”.

Gernikako bonbardaketa eta bere ondorenaz ari da Atxaga Markak lanean. Izen-azpikoak ematen digu zantzua… Gernika 1937.

Zarratu bako zauriak asko dira, eta iragana gaur da, beharbada, bihar ere bada, izan.

Heinkel 51 hegazkinekin eraso egin zioten Gernikari. Osabak kontatua zion Atxagari berari: “…Oso ondo gogoratzen naiz pilotoarekin. Hain beheraino jeisten zenez, primeran ikusten nuen. Kolore gorriko buzo moduko bat zeraman”.

Hausnarketa luzea da. Ondo harilkaturik kontatzen digu Luis Cernuda poetaren bihotza apurtu zuela leuzemiak jota erbestean hil zen ume euskaldunak. Cesar Vallejok hizpide izan zuen sarraskia. Eta George Steer-en telegrama laburrak idatzita utzi zuena: “The tragedy of Gernika. Town destroyed in air attack. Eye-witness’s account”. (Gernikaren trajedia, hiria suntsiturik aireko erasoan, lekuko baten azalpena).

Mamuak eragiten dituzte markek, errari ibiltzera kondenatzen dituztenak.

“…markek, biktimak berpizten ez badituzte ere, haren hurkoa erreskatatzen dutela iraganetik, haren fantasma”.

Picassoren markak. Handienari, Gernika izena eman zion. Neurria, erraldoia. Picassok berak esaten zuen: “Margolanak ez dira logelak apaintzeko. Arerioaren kontra, eraso eta babeserako gerra-tresna da”. Antza, Parisen, koadroaren aurrean ofizial nazi batek Picassori galdetu zion bera ote zen egilea. Berak labur erantzun zuen. “Ez, zuek egin duzue”.

Zer gehitu dezakegu. Markek dirauten bitartean nahikoa esaten dute.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak