kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Bide ertzeko printzak / Andoni Salamero / Apatx, 2006

Pertsona eta natura elkartzen duen poesia Mikel Asurmendi / Irunero, 2007-02

Ez da poeta honen liburua galtzarbean hartuta, munduan edota bidean nabilela. Zu. Ni. Bi. Bidean… bere lehen liburuarekin ere ibili nintzen/ginen behiala. Poetak esan zuenez: “Ibiltari hori, ez duk biderik, ez bada bide eginez”. Ibiltaria eta poeta bidean topatu dut berriz ere.

Andoniri gutuna abiaburuan:

Hire lagunek jardun ditek jagoitik liburuaz, emaro eta zabal jardun ere. Ez zekiat neroni lagun horien kategoriara iritsi ote naizen, baina, gutxienez, erran dezadan bidaide eta gogaide izan hindudala “bideko ertzeko printzak” paperera ekarri aitzin.

Printzen distirek itsuturik ote natorren sumatu duk dagoeneko: Izan ere, Hi eta Ni bidean ibili ginen hartan sumatu nuenez, ez hituen ele guztiak zakuan bildu. Bistakoa duk, ekarri dituan guztiak ez dituk zakuan bildutako ele guztiak, baina ekarri dituanak, izenak berak gaztigatu digunez: ele printzak ditiagu. Eleen eta ertzen artean jardun genian, geure hitzen mugan… alabaina, zakuan heramatzan intxaur guztiak kraskatu eta hustu genizkian (kar, kar, kar).

Andoni Salamero Alberdi poetak gustuko du eleei distira ateratzea, eta niri berriz izenekin jolastea, eleak urratzea eta lardaskatzea —barka Andoni, egoak eta hegoek haizatu nautek soberaxko—:

Alberdi alderdi bihurtzen zait eta poeta alderdi onekoa begitantzen zait. Salamero izena erabiltzean berriz —erdarazko etimologian nire ezjakintasuna aitorturik.— gatza urtzen zait aho sabaian. Andoni izenarekin, berriz, Anttoni, Anttoni, Anttoni doinua jalgi ohi zait ezpainetatik. Andoni bide ertzeko erreketako uren soinua eta hotsa bailitzan entzuten baitut.

Salamero izena gogoan Zalamero bihurtu dut nire burua, eta hartara lausengari aritu eta jardun.

Bistan denez, lagun baten liburuaz ari naiz eta liburua niretzat berezia dela ageri. Berezia da, berezia denez. Goitik behera —autoedizioa izaki— egileak berak erditua, berak sortutako Apatx argitaletxeak apailatua, eta zein ederki apailatua ere. Bigarren emaitzak nekez gainditzen omen du aurrenekoa. Andonik baina lagun asko ditu bidean, eta distira nahikoa lagunen laguntza bere ele printzez edertzeko.

Ele hauek ontzen ditudan uneon Mixel Labeguerie-ren Xorieri mintzo zen kantua entzuten ari naiz: “txoriei mintzo zen, mintzo zen errekari” abesten du Labeguerik. Eta Andoni poetaren printza hau jalgi zait gogora:

—“Zoratuta zaude”, batek baino gehiagok nitaz diote. Ez da harritzekoa, jendeak eta egiten dituenak ikusita.

Esan handiko printzek argitzen dute poeta honen bidea, Andonik ez du bidea bakarrik urratzen horregatik. Andoniren gogoetak lurrari estuki egiten dute bide, bere poesia lurtarra da —lurtarra eta zerutiarra sinonimoak izaki bere kasuan— eta bere lurra berriz pertsonari biziki heldua, edota pertsona heldua lurrari.

Poeta honek bideetan jasotzen dituen printzek pertsona biluzten dute. Andoniren poesiak pertsona eta natura funditu, urtu, galdatu eta moldatu egiten ditu. Alegia, norberak naturari nola begiratzen dion, horrela begiratzen dio naturak norberari.

Andoniren kasuan, maitasunez.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak