kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Erretzaileen eremua / Jon Alonso / Susa, 2006

Kontraesanak Aritz Galarraga / Gara, 2007-01-06

Erretzaileen eremua ipuin bildumarekin genero berri baten lurrak zapaldu ditu denetarik pixka bat idatzi duen Jon Alonsok. Harritu ninduen hasiera batean datu hori ezagutzeak, idazlearen ezaugarrietarako eremu aproposa zela irizten bainion ipuingintzari. Baina ez, orain artean nobelak, saiakera-nobelak, rapsodia-nobelak eta generoen etiketa zaharkitu oro gainditzen dituzten literatur lanak argitaratu izan ditu Alonsok, gogoan gordetzekoak horietarik asko gainera. Lehen narrazio lan honetan, beraz, norabide anitzeko 13 ipuin aurkituko ditu irakurleak, hasierako usteak konfirmatuz, idazlearen ipuingintzarako balioa agerian uzten dutenak. Ikus ditzagun liburuaren nondik norakoak.

Narrazio laburrok (dozena bat orrialde gehien jota) norabide anitzekoak direla esatearekin, gaien aldetik aniztasun handia dagoela adierazi nahi nuen. Badira (gehiengo izan ere) politikarekin aldez edo moldez zerikusia duten ipuinak (lehen hirurak esaterako: “Etxe erosia”, “Liderra”, “Zamaria”). Badira torturaren (“Euskara izan”), espekulazioaren (“Gizona teilatu gainean”) edota enpresa gora-beheren gainekoak (“Errealitate aldakorraren ezpalak”). Badira eite diferentekoak egiten diren bi, zahartzaroari buruzkoak edo, drama familiar garaikidearen traza hartzen dutenak (“Izeba Matilde” eta “Eulia azaroan”). Ezagun egiten diren istorioak guztiak ere, irakurleari gertu-gertuko izango zaizkionak.

Baina gaien zerrendapen hutsean geratzea erabat anekdotiko litzateke, idazlearen nahia, intuitzen dugu, askoz urrutirago iristen baita. Narrazio guztion gainetik badabil zera komun bat, bildumari halako batasun bat ematen dion ideia bat: izan ere, gaur egungo gizabanakoaren eta, ondorioz, gizartearen kontraesanak agerian uzten dituzten narrazioak dira liburu honetakoak, XXI. mende hasierako euskal gizartearenak, baina ikusmira orokorrago batean, baita mendebaldeko gizarteenak ere. Hau guztiau, kontuan izanda interpretaziorako tarte handia uzten duen liburua dela Erretzaileen eremua, hamaika irakurketa eskaintzen dituena.

Kontradikzio horien haragiztapen gisa, ipuinotan barrena agertzen diren pertsonaiak genituzke. Grosso modo, bi klaseetakoak bereizten ahal dira: errealitatearen aurrean faltsu eta koldar agertzen direnak batetik, eta duintasunari eusten diotenak, bestetik. Azken hauek lirateke, agian, erretzaileen eremura mugatu nahi dituzten erresistenteak eta ipuinotan zehar horien errebindikazio moduko bat ere badagoela esango nuke: etxea eraitsi aurretik teilatura igotzen den Santos edota aitaginarreba zaintzen duen Valentina, esandakoaren adibide. Txanponaren beste aldean, hainbat putakumerekin ere egingo dugu topo eta, esan behar, pertsonaia horiek modu trufarian agerrarazten dituela Alonsok. Nola ulertu bestela “Errealitate aldakorraren ezpalak” ipuineko sindikalistari Armani izena jartzea?

Horrela, gaur egungo garaiari nahiz iragan hurbilari egindako errepaso zorrotza da Jon Alonsoren estreinako ipuin bilduma. Eta ondorio gisa, sententzia bat baino gehiago atera daiteke. “Nola aldatu diren garaiak” irakurtzen ahal da “Zamaria” narrazioan, edota “jende zenbait —gero eta gutxiago, egia esan, eta eskerrak— gauzen berezko ordenaren aurka oldartzen tematzen den arren”, “Le bon sauvage” izenekoan. Baina esperantzarako zirrikitu bat uzten duena, era berean. Zalantzarik ez dago, aldiz, hurrengo sententzian: euskal ipuingintzaren une gozoa konfirmatzera dator Erretzaileen eremua bilduma. Ez zaio damutuko bertara hurbiltzen denari.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak