kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Bat, bi, Manchester / Irati Jimenez / Elkar, 2006

Ezinezko normaltasuna Aritz Galarraga / Gara, 2006-11-11

Liburu bat irakurri aurretik aurreiritziak sortzeko ohitura txarra dugunok ezin izaten diogu kontrazalaren tentazioari iskin egin. Hauxe irakur daiteke Bat, bi, Manchester nobela laburrarenean: “Ezinezko amodio baten kontaketa da”. Ezinezko amodioa, bi pertsonaien artekoa: “batetik, itzultzaile diharduen baina idazle izan nahiko lukeen kontalaria dugu: homosexuala, uzkur samarra, porrot batetik irten berria; bestetik, Aitor: dena beti erraza izan zaion mutil guapoa, aktorea, heterosexuala”. Eta, bien artean zer gertatuko? Kontrazalean, nola ez, erantzuna: “adiskidetasun estua sortuko da, baina desira bete ezinaren itzala sumatuko da uneoro”. Mm, ados, heterosexual batez maitemintzen den homosexuala beraz.

Kontua da ea gero literatur lana kapaz den aurreiritzi horiek zalantzan jarri eta iraultzeko. Eta, ondorioak aurreratzen nabil, baina sentsazio gazi-gozoa utzi dit Irati Jimenezen estreinako narrazio lanak. Liburua txukun idatzita dago, irakurketa atsegin eta arina du eta ofizioa ezagutzen duen idazle berri baten deskubrimendu gozoa ere bada. Baina pertsonaia nagusia den kontalaria homosexuala izatearen aukeraketak eta, batez ere, pertsonaiari emandako trataerak zalantza batzuk sortu dizkidate. Liburuari plus bat gehitu beharrean, kontaketaren borobiltasunari kalte egiten dio, kritikarako eskaintzen didaten tarte honetan aipatuko ditudanengatik.

Izenlaguna bera zalantzan jartzeko modukoa den arren (nobela irakurtzen duenak berehala igarriko dio zergatik), homosexuala den pertsonaia aukeratu da “ezinezko” maitasun baten pertsonifikaziorako. Ezen bera baita “erortzen” dena, bestea, heteroa, nahi duenean nahi duenarekin oheratzen den bitartean. Eta homosexualaren estereotipaziorako manualak dio berezko joera dutela heterosexualez maitemintzeko, joera etengabeko desesperazio egoerak bizitzeko: “idatzi gabeko nobelak eta lortuko ez dituzun heterosexualak. Frustrazio iturri amaigabea dira”. Eta ez dut ezer estereotipoen aurka, baldin eta horiek deuseztatzeko erabiltzen badira, jakina.

Rikardo Arregik artikulu batean adierazi zuen zail egiten zaiola “gay eta lesbianei buruz euskaraz idazten diren poema ustez egoki eta modernoak irakurtzea iruzurra eta adar jotzea eta auzo lotsa sentitu barik”. Ez dut uste, inondik inora, idazle gasteiztarraren baieztapen horrek liburu hau definitzeko balio duenik. Gainera, Irati Jimenezen partetik, euskal literaturan oraino berde dagoen errealitatera egindako gerturatze zintzoa dela iruditzen zait. Baina hauxe da planteatzen dudan galdera: Bat, bi Manchester nobela laburreko protagonista zergatik da homosexuala, “lehen mailako ipurdi estua” protagonistaren beraren hitzetan? Kontaketari ukitu exotikoagoa ematearren? Lagun homosexual bat daukazula aitortzea moda-modan dagoelako? Badakit ezetz, erantzun hauetako batek ere ez duela Jimenezen intentzioekin bat egiten. Irakurketa berbera izango ote luke nobelak ezinezko maitasuna bestelako pertsonaien artean gertatuko balitz?

Eskertzekoa litzateke etorkizunean aipatu Arregiren testuan mentatzen den ideia hau kontuan hartzea: “uste dut euskal literatura (euskal literaturaren zati handi bat behintzat) azken urteotan bide bigun eta eztizkoetan behera doala, badirudi ez duela balizko irakurleengan arazo handirik sortu nahi ez forman, ezta mamian ere. Balizko irakurleari gehiago gustatuko litzaioke istorio presentableago bat, non gaiztoak eskubiko eta katolikoak izango liratekeen, jendea solidarioa homosexualekin eta denak zoriontsuak Heidi Alpeetan bezala. Baina, sentitzen dut, mundua ez da horrelakoa”.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak