« Idazlearen mundua | Betiko lotsaizunez beterik »
Adio / Bitoriano Gandiaga / Elkar, 2004
Poetika Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2005-02-11
Gauzak eta hitza, diferenteak dira. Nik zerbait nahi izan badut, nire hitza beti gauzen artean, ahalik eta gauzei berdinena izan zedila izan da”, irakurtzen dut Gandiagak poetikari buruz idatzitako testu batean. Izan ere, poetarik xumeenak ere, bere burua nabarmendu nahi ez duen poetak ere, bere poetika baitu eta, horretaz gogoetarik egiten ez badu ere, bere hitzetan, bere poesian azaltzen da, poetika poetaren arnasa baita, eta gizakirik bizi ez daitekeen bezala arnasarik gabe, poetarik ere ez poetikarik gabe. Eta beste kontua da poetika hori hitzen gainetik azaltzea, arnasa handi, arnasa lurrintsua balitz bezala. Ez da, ordea, Gandiagaren kontua; haren poetika bera bezalakoa baitzen, arnasa ikusezina, baina beharrezkoa.
Joxe Azurmendik hitzaurrean esaten duen bezala, liburu hau postumoa da, Gandiaga hil ondoren ateratakoa, baina bera bizirik zegoelarik prestatua, ez bazuen bizirik halakorik egin, ez ikusi ere argien itzalak liburu honetan. Txukun-txukun eta dena bukatuta utzi omen zuen, hitzaurretxoak eta guzti. Gaineratzen du Gandiagaren adioa dela munduari.
Adio hitzak ez du fama onik; adio hitza ez da gehien erabiltzen dena; nahiago izaten dugu adioaz ez pentsatzea eta horrek esan dezakeenaz ez gogoetarik egitea. Baina adio ordua iristen da, noizbait, eta hobe horretara prestatzea eta, mundutik mundua jarri baino lehen, norberarekin bakeak egin eta joatea, adio dotorearekin.
Gandiagaren laburpen gisa har daiteke liburua. Hitzetan nabari baita Gandiagaren izaera, izan zena eta bazena, izango zenarekin batera: “Hitzaren erritmoan/ nahi nuke mintzatu,/ hitza dukedalarik/ agintari eta agindu”. Poetika hori besterik ez baita, hitzaren arrimua, hitzaren erritmoa, bizi doinua, bizi nahia.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez