kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Izozmendiak / Juan Ramon Madariaga / Susa, 2003

Beroa Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-02-27

Beti dago zerbait berria Juan Ramon Madariagaren liburu bakoitzean, eta badakit batzuentzat “berria” ez dela “on”aren sinonimo, baizik eta antonimo. Ni ez naiz, ordea, iritzi horretakoa, uste baitut poeta bakoitzak bere bilakaera duela, eta bera gero eta helduago (edo zaharrago) den neurrian, denborak ez baitu barkatzen ez inor eternitatearen kaian uzten, beti gazte eta loretsu, haren poesiak behar du gero eta gazteago, gero eta berriago izan. Hori da bilakaera zintzoak eskatzen duena. Esan nahi dut Juan Ramon Madariagak baduela bere burua gainditzeko gogoa, azkenik argitaratutako liburu atzean uzteko asmoa, nola uzten dituzten mendian dabiltzanek atzean kanpamenduak, gailurrera iritsi arte. Metafora ez da debaldekoa, poeta mendizalea baita, eta ez edozein mendizale.

Izenburuak ematen du horren berri argia, izozmendiak mendi altuetan aurkitzen baitira, tenperatura oso hotzetan. Eta, esan bezala, poeta kirolzalea bada ere, denok gehiago ala gutxixeago bizitza den kirol honetan zaletuak garen neurrian, poema liburu honek badu zerikusirik kirolarekin; bizitzarekin, eguneroko bizitzarekin baino gehiago ez ordea. Eguneroko bizitza gogorra baita, eskalatzaile trebeenarentzat ere, eta bere arrastoak uzten ditu gure larruan, gure larru azpian, gure bihotz azpian, gure azpiaren azpian.

“Egun batzuetan behar bezala bizitzeko dosia/ okertzen duzu eta/ zubietatik tristeziak jota begiratzen diezu/ ur azalean nabigatzen ari diren/ gutunazal, arrain, eta amodio itzuriezinaren latexari”. Tonua da gustatu zaidana; tonu leun eta malenkoniatsua, tonu gertu hizlaria, musika ezagun hori, kaleko txerpolariarena bezalakoa. Poetak badu nori zuzendurik bere poemok, eta horrek distantziarik eza dakar, izozmendietako hotz urdinetik urruntzera darama, berotasunaren bila, hitzen habian, hitzen muinetan, aurki daitekeena, edo bestela, amodioan, maite diren pertsonarekiko hurbiltasunean. Hortik erreferentzia puntualak, doinu suabea, inozoa, metafora ulergarriak, konparazio begi bistakoak: hitzak ere misteriorik gabeak diren bezala, baina hala ere dotoreak eta beroak. Izan ere, berorik gabe ez baitago bizitzarik, ez poesiarik.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak